Motivering

De afgelopen jaren kon niemand de confrontatie met verhalen over seksueel misbruik ontlopen. Naast de vele ervaringen uit het verleden die nu naar boven kwamen werd ook zeer pijnlijk zichtbaar hoe actueel seksueel misbruik is. Ook bleek dat het steeds opnieuw gebeurt op onverwachte plekken. Zowel in persoonlijke gesprekken als in de pers werd duidelijk hoe weinig kennis en inzicht mensen hebben van de mechanismes die aan de orde zijn bij seksueel misbruik. Zo was er verbazing dat mensen pas na jaren hun verhaal vertellen, klonk er ongeloof over wie plegers kunnen zijn, blijkt er steeds onkunde over situaties waarin misbruik plaats vindt, over de herhaling en de planning door plegers. Telkens blijkt ook onkunde over de vaak (langdurige) traumatische gevolgen voor slachtoffers. Daarbij is er in het algemeen nog weinig kennis verspreid over mannen en jongens als slachtoffer van seksueel misbruik.Wij zien in ons pastorale werk dat veel slachtoffers van seksueel misbruik onder deze onkundige of gemakzuchtige uitingen hebben geleden. Opnieuw ervoeren zij onrechtvaardige bejegening, bagatellisering en ontkenning van het hun aangedane.

Seksueel misbruik blijft voor de hele samenleving een moeilijk en onaangenaam onderwerp, waarin de meeste mensen zich niet graag verdiepen. Ook bij predikanten en pastores blijkt, uitzonderingen daargelaten, vaak een tekort aan kennis, inzicht en vaardigheden te bestaan als ze geconfronteerd worden met kwesties rond seksueel misbruik. De VPSG is er op gericht om te bevorderen dat slachtoffers van seksueel misbruik ook in kerken en geloofsgemeenschappen gehoor en adequate hulp kunnen vinden. Dat betekent dat beroepskrachten en vrijwilligers die pastorale zorg geven of bezoekwerk doen voldoende geschoold dienen te zijn in het herkennen van en omgaan met seksueel misbruik en de gevolgen daarvan. Bovendien dienen zich in dit veld voortdurend nieuwe inzichten aan. De VPSG wil graag een bijdrage leveren aan (bij)scholing van beroepskrachten en vrijwilligers.

Doel en omschrijving

Doel: Bereiken dat pastores en predikanten beter zijn toegerust om adequaat te reageren op signalen en gevolgen van seksueel misbruik.

Door het vormen en versterken van een netwerk van pastores en predikanten, om
• hen mee te laten denken over nieuw aanbod van de VPSG voor pastores en predikanten, parochies en gemeenten
• hen een actueel aanbod te doen
• hen als spilfiguren te laten optreden voor het bereiken en informeren van een wijdere kring van collega's en hen op te laten treden als bekend en kundig vertrouwenspersoon voor collega's en slachtoffers van seksueel misbruik

Aanbod in 2011: 1. Studiemiddag over het specifieke van jongens en mannen als slachtoffers van seksueel misbruik.

Spreekster drs. Marijke Baljon, therapeut en opleidster psychiaters, psychologen.

  1. Doelgroepen: a. basispastores en predikanten (voorjaar) b. justitiepredikanten en –pastores in Noord-Holland (najaar)  
  2. Zeswekelijkse digitale Nieuwsbrief voor abonnees met informatie over materialen en ontwikkelingen
  3. Studiemiddag over vergeving en verzoening gerelateerd aan seksueel misbruik (najaar)
  4. Bespreking PKN-brochure Huiselijk geweld en andere nieuwe publicaties op het gebied van godsdienst en seksueel misbruik

Kosten en fondswerving

Dit project kost in totaal € 21.500. De VPSG is voor haar werk afhankelijk van giften en fondsen. Voor dit project hebben we een solidariteitsbijdrage gekregen van de gezamenlijke religieuzen in Nederland via de commissie PIN. Daarnaast kregen we een bijdrage van Stichting Haella

In het kader van dit project verschijnen regelmatig Nieuwsbrieven emt actuele informatie rond seksueel misbruik en geloof. De Weet wat er speelt-Nieuwsbrieven zijn hier in te zien. U kunt zich aboneren op de Nieuwsbrieven via j.deenik@vpsg.nl

Nieuwsbrief Weet wat er speelt 1 (pdf)

Nieuwsbrief Weet wat er speelt 2 (pdf)

Nieuwsbrief Weet wat er speelt 3 (pdf)
Nieuwsbrief Weet wat er speelt 4 (pdf)

Psychologe drs. Marijke Bajon verzorgde voor de VPSG twee keer een uitstekende studiemiddag voor pastores over seksueel misbruik van jongens en mannen. Met Ruard Ganzevoort schreef ze een artikel voor Psyche en Geloof over "Symbolen voor kracht. De bijdragen van beeldende werkvormen aan posttraumatische groei bij in hun jeugd misbruikte mannen". Het artikel is te lezen via: http://cvppp.nl/site/Gratis%20artikelen

Project Weet wat er speelt 2012-2014

Na een goed proefjaar willen we dit project nog drie jaar voortzetten. Er is veel bereikt en er kan nog veel meer bereikt worden. De insteek op het volgen en inzichtelijk maken van de actualiteit rond seksueel geweld wordt zeer positief onvangen. De Nieuwsbrieven zullen vier keer per jaar blijven uitkomen.

Het leggen van contacten en het vormen van netwerken blijft ook een van de doelstellingen.

Daarnaast wordt samengewerkt met instellingen en groepen om een breed informatiepakket te verzorgen.

In 2012 wordt het project mogelijk gemaakt door een bijdrage van de nederlandse religieuzen via de Commissie PIN, de Doopsgezinde Ziekenverpleging Haarlem, Stichting Union en het Maria Stroot Fonds

Nieuwsbrief Weet wat er speelt nummer 5 (pdf)

Nieuwsbrief Weet wat er speelt nummer 6 (pdf)

Nieuwsbrief Weet wat er speelt nummer 7 (pdf)

Nieuwsbrief Weet wat er speelt nummer 8 (pdf)

Nieuwsbrief Weet wat er speelt nummer 9 (pdf)

Nieuwsbrief Weet wat er speelt nummer 10 (pdf)

Nieuwsbrief Weet wat er speelt nummer 11 (pdf)

Projectleidster Jeannette Deenik-Moolhuizen werkte mee aan een vieringencyclus in de Oude Lutherse Kerk aan het Spui te Amsterdam met het thema: Mijn lijf, mijn lust & mijn leven. In de vier diensten werden de thema's seksualiteit, lust, liefde en geloof verkend. Op zondag 7 oktober ging Jeannette Deenik-Moolhuizen voor over het bijbelverhaal van Tamar en Amnon, De ontsporing van seksualiteit: Amon en Tamar. De preek die zij hield is te lezen bij de Preken (Lezen).

Verslag Weet wat er speelt 2012

Van klein naar groot. Project Weet wat er speelt 2012

Het project Weet wat er speelt is er op gericht om onder intermediairen het inzicht te verspreiden dat seksueel misbruik oneindig veel vaker voortkomt in gezinnen en andere primaire verbanden dan men denkt en om aan deze intermediairen, meest pastores en predikanten handelingsmogelijkheden aan te bieden. Dat betekent kennis over misbruik en de gevolgen daarvan en trainingen.

Bij het aandacht vragen voor slachtoffers van seksueel geweld kunnen we nooit onmiddellijk grote slagen maken. Een aanpak van klein naar groot biedt meer kansen. Hoe meer en intensiever we intermediairen bereiken hoe groter uiteindelijk het bereik kan zijn. Daarop zijn de activiteiten van dit project op gericht.

In 2012 werd twee maal een middag over pastoraat voor slachtoffers van seksueel misbruik verzorgd in het kader van trainingen Klinisch Pastorale Vorming in het UMC Sint Radboud in Nijmegen voor pastores uit diverse kerken. De Klinische Pastorale Vorming (KPV) is een intensieve vorm van postacademische opleiding van predikanten, pastores en geestelijk verzorgers gericht op het herijken van het handelen van de pastoraal werker/geestelijk verzorger, met als bijzondere focus de integratie van persoonlijke biografie, geloofs- of levensbeschouwelijke traditie en inzichten uit de gedragswetenschappen in de praktijk van de pastorale of geestelijke zorg. De KPV training doorloopt meerdere maanden. In maart 2013 wordt opnieuw een bijdrage aan een KPV-training verzorgd.

Daarnaast werd in 2012 een trainingsochtend over pastoraat aan slachtoffers van seksueel misbruik verzorgd voor het team Geestelijke Verzorging en Pastoraat van UMC Sint Radboud. Zowel de deelnemers aan de KPV als het pastorale team werden voorzien van aanvullende literatuur.

Er zijn een aantal voorbereidingsactiviteiten ontplooid om tot een met de stichting SMPR gezamenlijk aanbod in het kader van de permanente educatie voor predikanten van de PKN te komen.

In 2011 werd door de projectleidster een project over lichamelijkheid, kerk en geloof geëntameerd in de Oude Lutherse kerk te Amsterdam. In het najaar van 2012 werden vier kerkdiensten gehouden, onder andere een over seksueel geweld geleid door de projectleidster. De diensten werden in het voorjaar door de vier betrokken predikanten gezamenlijk voorbereid. Er werd tevoren een aparte folder met de korte inhoud van de diensten gemaakt. De preken werden digitaal onder ongeveer honderd mensen verspreid en er wordt een boekje gemaakt met de inhoud van de vier diensten. Ook werd een gespreksavond georganiseerd om door te praten over (beleving van) seksualiteit en kwesties rond seksueel misbruik. In 2013 volgt een programma van films met nabespreking. De eerste daarvan in maart is Festen over seksueel misbruik. De preek over seksueel misbruik is te vinden via de website van de VPSG.

'Je zit erin voor je het weet...'was de titel van een trainingsmiddag voor pastores en predikanten op 12 november. Een predikant van een dorp in Noord-Holland vroegen we zijn ervaringen met een kwestie van seksueel misbruik in zijn gemeente, zijn interventies, zijn positie in het dorp enz. in te brengen als casus. Op intervisieachtige wijze hebben we op zijn aanpak gereflecteerd. Een zeer leerzame middag met een methode die in 2013 navolging verdient.

Er werd en wordt deelgenomen aan voorbereiding en uitwerking van het project De herder op zijn hoede, van kenniscentrum Movisie om te komen tot preventie van seksueel misbruik in (gezinnen binnen) Protestantse kerken, met speciaal focus op de kleine kerken van gereformeerde snit. Het ministerie van veiligheid en justitie subsidieert dit project. Het is van belang voor de VPSG om in een neutrale instelling als Movisie een inbreng te leveren vanuit kennis van kerkelijke culturen en structuren, en de mogelijke samenhang van seksueel geweld- en godsdiensttrauma's.

Ook werd deelgenomen aan een door de politie Amsterdam-Amstelland georganiseerde bijeenkomst waar een onderzoek naar de aard, omvang, kenmerken en risicofactoren van seksueel geweld in de regio Amsterdam-Amstelland werd gepresenteerd. Door de opzet met verschillende imputrondes kon ook de VPSG goed worden geïntroduceerd bij een aantal hulpverleners uit die regio..

De ontwikkelingen na verschijnen van het rapport Deetman over seksueel misbruik binnen de Rooms-katholieke kerk en het rapport Samson over misbruik in jeugdinstellingen worden op de voet gevolgd. Zo werd deelgenomen aan een bijeenkomst van een aantal RK parochies in en rond Amsterdam over de impact van het rapport Deetman.

Ook hield de projectleidster een lezing in het kader van een oecumenisch project over gerechtigheid in het kader van de 40-dagentijd in Hoorn ( 30-3-12). Ook hier werd aan de ruim 20 deelnemers een informatiepakket uitgedeeld.

Een belangrijk onderdeel van het project is het uitbrengen van digitale nieuwsbrieven gericht op predikanten en pastores met informatie over seksueel misbruik, de gevolgen daarvan, pastorale handelingsmogelijkheden, boekaankondigingen, trainingen en conferenties. De nieuwsbrieven verschijnen vier keer per jaar en worden naar ongeveer zeventig abonnees verstuurd. De Oecumenische Vrouwen Synode zet de nieuwsbrieven als link op haar website zodat er een veelvoud van lezers wordt bereikt.

Project Weet wat er speelt in 2013

Het project is erop gericht om pastores en predikanten van diverse kerken te informeren over, bij te scholen en te trainen op het gebied van seksueel misbruik. Omdat bijna 30% van de vrouwen en minstens 10% van de mannen die tot de kerken worden gerekend ervaring hebben met een vorm van seksueel misbruik vormen pastores en predikanten belangrijke intermediairen bij het bereiken van slachtoffers van seksueel misbruik en preventie. Bovendien is er bij slachtoffers met een religieuze achtergrond dikwijls sprake van een vermenging van seksueel misbruik- en religieus trauma.

KPV training
UMC St. Radboud Opnieuw werd een trainingsochtend verzorgd over pastoraat aan betrokkenen bij seksueel misbruik voor pastores uit diverse kerkgenootschappen die de KPVtraining volgen. Bovendien komt steeds ook de eigen mogelijke kwetsbaarheid voor misbruik in een pastorale relatie aan de orde. De Klinisch Pastorale Vorming is een intensieve training van drie dagen per week gedurende 16 weken in pastorale gespreksvoering in de setting van een gespecialiseerd trainingscentrum onder leiding van gecertificeerde supervisoren.

Conferentie 25 november 2013

Regelmatig worden wij benaderd door de media om mee te werken aan uitzendingen. Dit jaar hadden we een uitgebreid gesprek met een redactrice van het IKON-programma Spraakmakende zaken. Begin mei werden we benaderd door een kerkenraadslid van een klein dorp waar de EO een TV programma wilde opnemen over terugkeer van een zedendelinquent na gevangenisstraf. Zowel de kerk als de burgerlijke gemeente werden hierdoor overvallen. Hen werd gevraagd om commentaar te leveren op de terugkeer van deze man. Voor de kerkenraad een groot dilemma omdat de EO al had uitgezocht dat de man kerklid was. Er waren twijfels over de integriteit van de doelstelling van de EO en de gevolgen voor het samenleven in het dorp. Wij hebben uitvoerige begeleiding gegeven aan het kerkenraadslid tot en met de opnames.
Deze zaak, maar ook onze eigen ervaringen met media hebben ons geïnspireerd om een conferentie te organiseren voor pastores en andere belangstellenden onder de titel Is spreken goud en zwijgen zilver? de rol van de media bij seksueel misbruik: dilemma's en handvatten. Het ging ons erom pastores inzicht te geven in de mogelijke dilemma's wanneer zij plotseling worden geconfronteerd met media, en handvatten te bieden voor hun praktijk. Daarbij lieten we mensen die seksueel geweld hebben ervaren aan het woord om van hen te horen waarom zij ervoor kozen om met hun verhaal in de media te komen en wat een optreden in de media met hen heeft gedaan. Velen beseffen niet hoe media werken en hoe je daarmee plotseling kan worden geconfronteerd. Een communicatiedeskundige bracht in hoe we zelf media kunnen inzetten voor onze zaak. In workshops kon dieper op de verschillende aandachtspunten worden ingegaan. Er waren ruim 60 deelnemers.
Mede ter voorbereiding op onze conferentie werd deelgenomen aan een door de PKN georganiseerde studiedag Omgaan met de media.

Digitale nieuwsbrief
We zijn doorgegaan met het maken van digitale nieuwsbrieven met nieuws, nieuwe inzichten, aankondigingen van boeken, trainingen en cursussen gericht op de praktijk van predikanten en pastores. Ze worden verstuurd aan ongeveer 70 mensen en ook verspreid via de website van de Oecumenische vrouwensynode. Zo konden we ook aandacht vragen voor de boeken van een paar slachtoffers van seksueel geweld die daarover contact met ons hadden gezocht.

Vrouwenplatform kerkelijk misbruik VPKK
Naar aanleiding van het werk van de tweede Commissie Deetman heeft zich naast de lotgenotengroep KLOKK, waarbij vooral mannen zijn aangesloten, de lotgenotengroep van vrouwen VPKK (Vrouwen Platform kerkelijk kindermisbruik) geformeerd. Wij onderhouden contact met hen en bezochten hun eerst Ontmoetingsdagen op 20 april en 29 november. Uit het contact zijn twee activiteiten voortgekomen: opzetten en begeleiden van een lotgenotengroep in Noord-Holland en voorbereiding van een workshop over de impact van geloof/religie op de ervaringen van (seksueel) geweld door kerkelijke functionarissen.

Movisie
Al een paar jaar zijn we betrokken bij een project van Movisie gericht op preventie van seksueel misbruik in kerken. Movisie heeft daarvoor inmiddels van het ministerie van veiligheid en justitie een projectsubsidie ontvangen. Het project Herder op zijn hoede richt zich vooral op de orthodoxe gereformeerde kerken. De materie van verbanden tussen seksueel misbruik en geloof/kerk/godsdienst was vreemd voor de mensen van Movisie. Onze rol is vooral geweest introductie in deze wereld en te laten zien wat er in de loop van de tijd op dit punt al tot stand is gebracht.

Voor meer informatie over project Weet wat er speelt kunt u contact opnemen met de projectleidster drs. Jeannette Deenik-Moolhuizen via j.deenik@vpsg.nl